Phim chính luận: Dòng chảy đang trở lại mạnh mẽ

Cảnh trong phim “Đảo khát” vừa được trao Huy chương vàng tại LH Truyền hình toàn quốc 2019 

Chính luận là “thuật ngữ” được gắn vào dòng phim phản ánh những vấn đề nóng, bức xúc của xã hội, từ đó nhận được sự quan tâm và đánh giá cao của khán giả. Những năm trước, dòng phim này đã có được nhiều bộ phim gây tiếng vang, như: Chủ tịch tỉnh, Đàn trời, Chạy án Lựa chọn cuối cùng, Cảnh sát hình sự, Đất mặn, Đồng quê, Vùng đất không yên tĩnh… Hãng phim TFS – Đài Truyền hình TP. Hồ Chí Minh -  là một trong số ít đơn vị được giao trách nhiệm sản xuất các phim truyện đề tài chính luận về những sự kiện thời sự của đất nước, con người, những vấn đề cấp thiết của văn hóa, xã hội.

Bẵng đi một thời gian khi phim truyền hình dài tập rơi vào khủng hoảng, dòng phim chính luận bị phim giải trí lấn lướt. Tuy nhiên từ đầu 2019 đến nay, dòng phim chính luận đã trở lại với nhiều tác phẩm được thực hiện chỉn chu như: Những khúc sông dậy sóng, Mê cung, Sinh tử… Đặc biệt là vệt phim chính luận chất lượng cao của TFS trên khung 22g của kênh HTV9 như: Dặm đường công lý, Những chuyên án lạ, Sóng ngầm, Mùa cúc susi, Sóng mồ côi, Sống gượng, Rừng thiêng và Đảo khát - phim truyền hình hiếm hoi nóng hổi tính thời sự khi khai thác chủ đề biển đảo, khai thác và bảo vệ tài nguyên biển, bảo vệ môi trường.

“Rừng thiêng” truyền tải thông điệp về bảo vệ rừng, môi trường và giá trị đẹp trong con người

Do đặc trưng của thể loại nên phim chính luận vẫn được cho là khô khan, khó xem. Để tăng sự hấp dẫn, các phim chính luận phát sóng gần đây đã cài vào chuyện gia đình, tình yêu đôi lứa như những lát cắt nhẹ nhàng, gần gũi với đời thường. Đặc biệt truyền tải sâu sắc những thông điệp nhân văn, chạm đến trái tim và tình cảm người xem. Chẳng hạn trong Rừng thiêng, giá trị nhân văn của bộ phim đặt ra rất tốt, đó là giải quyết những mâu thuẫn bên trong của mỗi con người. Những nhân vật trong Rừng thiêng có sự lầm lạc, có sự hướng thiện nhưng cuối cùng người ta nhận ra nhau, đối xử với nhau, đối xử với thiên nhiên nên phim dễ xem, dễ tạo sự xúc động cho người khác bằng giá trị nhân văn và cuối cùng giúp người xem có nhận thức tốt về vấn đề bảo vệ rừng, bảo vệ môi trường, bảo vệ các giá trị đẹp trong con người.

Để có được các tác phẩm chính luận chất lượng tốt, trên thực tế các nhà làm phim đã và đang gặp không ít khó khăn. Bởi lẽ chính luận chủ yếu đề cập những vấn đề tiêu cực, nhạy cảm, những mặt trái của xã hội nên dù đã và đang có những phim được khán giả yêu thích, nhưng số lượng kịch bản phim chính luận chỉ đếm trên đầu ngón tay. Theo chia sẻ của tác giả Đặng Thanh thì viết kịch bản phim chính luận đòi hỏi biên kịch phải có nhãn quan sâu, hiểu biết rộng, có khả năng khái quát các vấn đề nóng của xã hội và phải biết xử lý đề tài khéo léo bằng ngôn ngữ điện ảnh. 

Cảnh trong phim “Bên kia sông” được trao giải Cánh Diều Vàng 2018

Sau kịch bản thì phim chính luận còn gặp khó khăn trong việc thực hiện, từ kinh phí còn hạn chế đến lựa chọn diễn viên hợp vai và bối cảnh. Trong đó, các đạo diễn thường phải nhọc công tìm, chọn bối cảnh thật, có tính thuyết phục cao để lột tả hết nội dung phim. Như Đảo khát cho thấy tâm huyết và nỗ lực của ê-kíp trong điều kiện làm việc khó khăn và cả nguy hiểm. Thời điểm quay phim với bối cảnh chính tại đảo Lý Sơn (Quảng Ngãi) không chỉ thiếu điện, nước ngọt, nhiều cảnh quay thực hiện dưới biển vừa yêu cầu có các thiết bị chuyên dụng, vừa đòi hỏi ê kíp từ quay phim, diễn viên… phải trải qua khóa huấn luyện về lặn biển.  

Có thể nói, dù phim chính luận luôn thách thức giới làm nghề, nhưng bằng sự lao động nghiêm túc, sáng tạo và dấn thân, các nhà làm phim đã và đang cố gắng đem đến cho khán giả những bộ phim mang đậm hơi thở thời đại, tạo nhiều cảm xúc với người thưởng thức. Các bộ phim chính luận phát sóng trong gần đây của TFS như: Mùa cúc susi hay Rừng thiêng, Những chuyên án lạ… cho thấy sự bắt nhịp thời cuộc nhanh chóng của ê-kíp với câu chuyện gần gũi, ngôn ngữ làm phim hiện đại. Cùng với việc nhận được phản hồi tích cực từ những bộ phim này, TFS đã và đang lên kế hoạch sản xuất các phim Ráng chiều ấm áp, Kẻ sát nhân cô độc, AND… Một số đơn vị xã hội hóa cũng hợp tác sản xuất phim chính luận cho HTV.

Cảnh trong phim “Dặm đường công lý” – TFS sản xuất 

Dấn thân vào dòng phim chính luận ở phía Nam hiện nay là những biên kịch giàu vốn sống và trải nghiệm như: Minh Diệu, Đỗ Thị Thanh Hương, Đặng Thanh (Đặng Trần Triều Thanh)… Bên cạnh các đạo diễn đã được vinh danh tên tuổi như Nguyễn Phương Nam (phim Đảo khát), Phạm Ngọc Châu (phim Bên kia sông)… đang có một đội ngũ đạo diễn trẻ góp phần mang lại sự thành công của dòng phim này như Phạm Lộc (phim Mùa cúc susi), Trần Đức Long (phim Rừng thiêng)….

Cảnh trong phim “Sóng ngầm” (đạo diễn Tường Phương) - TFS sản xuất

Đạo diễn Nguyễn Quốc Hưng - Phó giám đốc Hãng phim TFS chia sẻ: “Nằm trong dòng chảy chung của dòng phim đã định vị nên tên tuổi của Hãng phim TFS, Rừng thiêng là bộ phim do các đạo diễn trẻ, trưởng thành từ TFS thực hiện. Với Rừng thiêng, cái đáng ghi nhận nhất là thái độ dấn thân làm nghề của hai đạo diễn trẻ Phạm Lộc và Trần Đức Long. Cái nhìn góc cạnh, thấu thị vấn đề với một trái tim mẫn cảm giàu yêu thương là những phẩm chất cần có của một người làm phim. 

Từ đây chúng tôi có cơ sở để càng thêm tin tưởng và đặt nhiều kỳ vọng vào các bộ phim sắp tới do các đạo diễn trẻ TFS thực hiện”. Sang năm 2020, hi vọng dòng phim chính luận sẽ có thêm nhiều tác phẩm nội dung hay và chất lượng tốt, thu hút được đông đảo khán giả, góp phần vào sự khởi sắc rõ nét hơn của phim truyền hình Việt nói chung.