“Dòng nước đục” (Dark Waters) là bộ phim dựa trên một câu chuyện có thật, kể về một luật sư dám đánh đổi tất cả của bản thân để lật mặt một tập đoàn công nghiệp hàng đầu đang đầu độc người dân và hệ sinh thái.
“Dòng nước đục” xoay quanh hành trình đấu tranh chống lại các công ty xả thải chất độc PFAS bất hợp pháp
Nếu bạn sống ở Mỹ hoặc Úc, bạn có thể biết về PFAS (hoặc các chất perfluoroalkyl và polyfluoroalkyl). Nhưng ở Anh, rất ít người nghe nói về chúng, mặc dù có một nhà khoa học mô tả sự hiện diện của các chất ô nhiễm này trong nước ngầm ở Vương quốc Anh như là một nhịp tim tích tắc.
Nghiên cứu cho thấy ngưỡng an toàn cho PFOA trong nước uống có thể thấp tới 0.1 phần nghìn tỉ - thấp hơn 700 lần so với mức an toàn đã được trích dẫn bởi Cơ quan bảo vệ môi trường ở Mỹ. Thế nhưng từ năm 1951, hơn 50,000 cư dân Parkersburg, West Virginia, Hoa Kỳ đã bị ảnh hưởng bởi ô nhiễm PFAO trong nước uống của họ. Vụ án kéo dài suốt những năm 1990 và đầu những năm 2000, cuối cùng dẫn đến một vụ kiện tập thể trị giá vài trăm triệu đô la. Nhưng ảnh hưởng độc hại của PFAS trải dài ngoài Parkersburg và DuPont. Ngày nay, cả hành tinh bị ô nhiễm với chúng.
Dòng nước đục (Dark Waters) là bộ phim dựa trên một sự kiện có thật bắt đầu từ năm 1998 tại Hoa Kỳ do Todd Haynes đạo diễn và Mark Ruffalo đóng vai chính. Bộ phim đã giúp phổ biến câu chuyện về ô nhiễm PFAS ở Mỹ khi thẳng thắn đề cập tới các sự kiện có thật ở thị trấn Parkersburg, West Virginia, Hoa Kỳ - nơi một nhà máy địa phương bắt đầu sản xuất Teflon vào những năm 1950. Mặc dù ngành công nghiệp này bị cáo buộc cố tình mặc kệ những rủi ro mà các hợp chất PFAS có thể gây ra đối với sức khỏe của người dân và hệ sinh thái, hơn 1,7 triệu bảng PFOA - một loại PFAS cụ thể - vẫn bị công ty này thải ra môi trường từ năm 1951 đến 2003. Đây không chỉ là một sự kiện chấn động nước Mỹ và giới khoa học mà còn làm sáng tỏ sự thật về hoá chất và ngành công nghiệp hoá chất.
Bộ phim kể về luật sư môi trường Robert Billot (Mark Ruffalo) - người làm việc cho một công ty luật chuyên bào chữa cho các công ty hoá chất của Mỹ. Robert là một luật sư trẻ và đang trên đà phát triển sự nghiệp, cho đến khi anh có một cuộc gặp để đời với một người nông dân có quen biết bà ngoại của anh. Người nông dân này đến gặp Robert với mong muốn anh sẽ đứng ra giúp ông kiện Dupont - tập đoàn hoá chất lớn nhất nước Mỹ vì nghi ngờ rằng công ty này đang giết chết và làm đàn bò của ông bị điên, trong khi không luật sự địa phương nào dám làm điều này.
Nam diễn viên Mark Ruffalo trong vai luật sư Robert Billot
Ban đầu, Robert chỉ quan tâm vì người nông dân này là người hàng xóm của bà mà ngày nhỏ anh từng có dịp ghé chơi nông trại. Chỉ khi đến tận nông trại của người nông dân, được chứng kiến cảnh người nông dân chôn đàn bò của mình ngay trên mảnh đất nơi chúng từng đứng gặm cỏ, Robert mới bắt đầu thấy kì lạ. Ngay trước mắt anh, một con bò hoá điên lao đến người nông dân, buộc ông ta phải bắn chết một trong những chú bò cuối cùng của mình. “Chúng là một gia đình, nên tôi chôn chúng cùng nhau” - người nông dân nói với anh. Sau tất cả những điều mà Robert chứng kiến tại trang trại bò này, anh đã quyết định tham gia vào vụ kiện. Nhưng anh không hề biết rằng quyết định này đã đưa anh và cả gia đình vào một cuộc chiến dai dẳng không hồi kết.
Sau những nỗ lực thu thập chứng cứ, anh phát hiện ra chất PFOA (một hoá chất do con người tự tổng hợp là sự kết hợp giữa 8 nguyên tử C và 1 nguyên tử F) có trong tài liệu nguyên cứu của công ty hoá chất Dupont. Trong phim này, PFOA được đề cập đến như là chất được công ty Dupont được dùng để tạo ra Tefont - một hóa chất khác đã giúp tập đoàn này đạt được lợi nhuận 1 tỉ đô la mỗi năm.
Sau khi đối chiếu với tài liệu về các hoá chất độc hại, Robert vẫn không tìm thấy tài liệu nào nói về ảnh hưởng của hoá chất kì lạ này. Phải một thời gian sau đó, khi anh gặp được một người rất giỏi về hoá chất và được biết rõ hơn về thành phần hoá học cũng như sự độc hại của PFOA, Robert mới kinh hoàng nhận ra tác hại của chất này nếu nó vào trong cơ thể người với một lượng lớn.
“Dòng nước đục” thẳng thắn vạch trần những mặt tối của ngành công nghiệp hóa chất Mỹ
Phát hiện này của anh đã giúp vụ kiện chuyển sang một bước tiến mới: đạt được thoả thuận với công ty hoá chất Dupont và khiến công ty này phải đền bù cho Cục bảo vệ môi sinh Hoa Kỳ 16,5 triệu đô. Tuy nhiên, những ảnh hưởng đến sức khoẻ của người dân được cho là chưa có bằng chứng rõ ràng. Lúc này, một hội đồng khoa học đã được lập ra để nguyên cứu về ảnh hưởng của chất này đến người dân Tây Virginia. Nhờ sáng kiến thông minh của Robert mà cuối cùng, hội đồng khoa học này đã thu thập được 65.000 mẫu máu.
Chỉ có điều, tất cả mọi chuyện dường như mới chỉ bắt đầu khi sáng kiến của Robert sau này lại đẩy anh đến với sự cô đơn và xa lánh của xã hội. Trong khi Robert vẫn miệt mài với vụ kiện và công ty phải chi trả các chi phí liên quan đến vụ kiện thì qua hàng năm trời, vẫn chưa có bất cứ kết quả nào từ những mẫu máu được thu thập. Bốn năm trôi qua, những người ủng hộ anh cũng bị kỳ thị chỉ vì dám kiện công ty hoá chất lớn nhất nước Mỹ - công ty hoá chất vẫn luôn rao giảng về việc đang làm điều tốt và giúp cho cuộc sống trở nên dễ dàng hơn.
Bản thân Robert cũng phải trải qua sự cô độc khi những người cộng sự của anh dần rời bỏ vụ kiện, ngay cả người sếp đã ủng hộ anh cũng mất niềm tin và không thể giúp anh theo đuổi vụ kiện lâu hơn nữa. Danh tiếng của người luật sư vốn được cả xã hội công nhận nay trở thành một người luật sư không có bất cứ một khách hàng nào. Anh bị cắt giảm lương lần thứ tư - cú đánh chính thức đưa anh vào tuyệt vọng và cơn biến chứng gần với đột quỵ vì chịu áp lực quá lớn trong công việc.
Để bảo vệ công lý, Robert đã phải trả giá bằng tất cả điều quý giá nhất của mình
Đây là một bộ phim đáng xem, dù rất kén người xem bởi mạch phim chậm và đầy âm u. Nhưng bù lại, phim có sự góp mặt diễn xuất của những tên tuổi gạo cội như “người khổng lồ xanh” Mark Ruffalo, “yêu nữ hàng hiệu” Anne Hathaway hay Tim Robbins (Nhà tù Shawshank - Shawshank Redemption)… và hàng loạt diễn viên tên tuổi khác.
Bộ phim không chỉ là câu chuyện về việc bảo vệ công lý từ một người luật sư đặt lẽ phải lên đầu mà còn là chiếc gương phản chiếu mặt trái của xã hội Mỹ: bất bình đẳng giới, kỳ thị xã hội, tham nhũng, mặt khuất trong mối quan hệ vợ chồng…
Đón xem “Dòng nước đục” (Dark Waters) được phát sóng vào lúc 1g5 thứ Năm (24/12) trên kênh HBO thuộc hệ thống HTVC. Mời bạn đọc đón xem và theo dõi.
Song Anh