Việc số hóa văn bằng, chứng chỉ là một xu hướng tất yếu, nằm trong tiến trình chuyển đổi số toàn diện của ngành giáo dục. Hiện nhiều trường đại học, cao đẳng đang bắt tay chuẩn bị các điều kiện đồng bộ để thực hiện công tác này.
Trường ĐH Kinh tế Tài chính TPHCM trao bằng thạc sĩ cho các học viên cao học. (Ảnh: SGGP)
Đây không chỉ là câu chuyện về công nghệ, mà còn là đòi hỏi bắt buộc của thực tiễn khi xã hội đang hướng đến sự minh bạch, tiện lợi, tiết kiệm thời gian và giảm thiểu rủi ro không đáng có trong quản lý.
Khẩn trương thực hiện
Đại diện Cục Khoa học, Công nghệ và thông tin (Bộ GD-ĐT) cho biết, ngành giáo dục đã cơ bản hoàn thành việc xây dựng các cơ sở dữ liệu từ giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông, giáo dục thường xuyên đến giáo dục đại học (ĐH). Ngành cơ bản đã số hóa thông tin phục vụ công tác quản lý tại tất cả các bậc học. Dữ liệu của ngành đã được kết nối với cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, bảo hiểm để khai thác dữ liệu chuyên ngành phục vụ quản lý.
Đặc biệt, một trong những nhiệm vụ mà Bộ GD-ĐT chuẩn bị triển khai thời gian tới là văn bằng số, từ bằng tốt nghiệp THPT đến bằng tốt nghiệp các phương thức đào tạo ĐH, sau ĐH. Theo Cục Khoa học, Công nghệ và thông tin, văn bằng là đầu ra nhưng sẽ gắn với những dữ liệu liên quan đến đầu vào và quá trình đào tạo. Đây là bước quan trọng để nâng cao quản lý chuỗi đào tạo từ đầu vào cho đến đầu ra, hạn chế các vấn đề về bằng giả, tiêu cực về văn bằng.
Đối với bằng cấp của các cơ sở giáo dục ĐH trong nước, Bộ GD-ĐT cho biết, đã thực hiện xây dựng Hệ thống Tra cứu thông tin văn bằng, chứng chỉ. Hiện phần mềm tra cứu do Cục Quản lý chất lượng xây dựng đã cập nhật dữ liệu của gần 5 triệu bản ghi văn bằng, chứng chỉ để phục vụ việc tra cứu của các đơn vị, người dân khi có nhu cầu.
Cục Quản lý chất lượng xây dựng cũng tham mưu xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về văn bằng, chứng chỉ phục vụ công tác quản lý và đơn giản hóa thủ tục hành chính cho người dân, góp phần ngăn chặn, đẩy lùi việc sản xuất, mua bán, sử dụng văn bằng, chứng chỉ giả.
Các cơ sở giáo dục ĐH cũng đang nỗ lực số hóa thông tin của sinh viên từ đầu vào, kết quả học tập, văn bằng đã cấp từ hàng chục năm về trước. Điển hình như Đại học Bách khoa Hà Nội đã xây dựng giải pháp công nghệ có đầy đủ tính năng so với hệ thống đang triển khai tại các trường đại học danh tiếng như Stanford, Harvard trong việc cấp phát văn bằng số.
Phần mềm này hỗ trợ chữ ký số chuyên dùng của Ban Cơ yếu Chính phủ cũng như chữ ký số công cộng của Viettel, VNPT, MISA; cho phép số hóa mọi mẫu văn bằng, chứng chỉ, chứng nhận; đồng thời cung cấp khả năng xác thực thuận tiện qua mã QR, mã chứng nhận, và trang đọc thông tin chữ ký số.
Các trường thành viên của Đại học Quốc gia TPHCM như Trường ĐH Khoa học tự nhiên, Trường ĐH Bách khoa đã cập nhật dữ liệu lên hệ thống của Bộ GD-ĐT, đồng thời xây dựng website để giúp tra cứu bằng cấp ĐH và sau ĐH.
Nhiều lợi ích
Nói về những lợi ích của việc số hóa văn bằng, chứng chỉ, TS Trần Đình Lý, Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Nông Lâm TPHCM, cho biết, khi thực hiện tốt công tác này, sẽ mang lại nhiều thuận lợi cho các bên: với người học sẽ dễ dàng tra cứu, xác thực văn bằng mọi lúc, mọi nơi và không còn lo thất lạc hay chậm trễ trong xác minh; với nhà tuyển dụng, giúp tiết kiệm thời gian, kiểm tra chính xác thông tin ứng viên; với cơ sở đào tạo, sẽ giúp nâng cao hiệu quả quản lý, giảm gánh nặng hành chính, minh bạch và hiện đại hóa quy trình; với cơ quan quản lý nhà nước, sẽ dễ dàng thống kê, kiểm tra, phân tích dữ liệu phục vụ quản trị ngành và hoạch định chính sách.
Nói cách khác, số hóa văn bằng, chứng chỉ chính là một “nút bấm” quan trọng để kích hoạt sự kết nối, minh bạch và niềm tin trong hệ sinh thái giáo dục hiện đại.
Theo TS Hoàng Văn Phúc, Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Bách khoa Sài Gòn, số hóa văn bằng, chứng chỉ giúp chống lại tình trạng làm giả văn bằng, một vấn nạn tồn tại từ lâu trong xã hội.
Khi các văn bằng được mã hóa, gắn mã QR, tích hợp trên hệ thống, có thể xác thực trực tuyến, thì việc giả mạo, sửa chữa nội dung hay sử dụng bằng cấp không hợp pháp sẽ khó thực hiện hơn. Các cơ quan tuyển dụng, đơn vị đào tạo, hay bất kỳ tổ chức nào đều có thể dễ dàng tra cứu và xác thực thông tin của ứng viên chỉ trong vài phút, thay vì phải yêu cầu bản sao công chứng như trước đây.
Trong khi đó, ThS Phùng Quán, Trưởng phòng Tổ chức hành chính, Trường ĐH Khoa học tự nhiên (Đại học Quốc gia TPHCM) cho rằng, để thực hiện đồng bộ số hóa công tác quản lý, kiểm tra, xác minh văn bằng, chứng chỉ cần xây dựng hạ tầng kỹ thuật đủ mạnh, bao gồm hệ thống máy chủ, trung tâm dữ liệu, phần mềm quản lý chuyên dụng, cùng với các giải pháp bảo mật như chữ ký số và mã xác thực điện tử. Do đó, cần tiến hành rà soát, chuẩn hóa toàn bộ dữ liệu văn bằng, xác lập quy trình số hóa.
“Hiện nay, trường số hóa dữ liệu văn bằng đã cấp từ năm 2004 trở về trước với hệ đại học và hệ sau đại học từ năm 2017 trở về trước. Điều này đã góp phần giảm thiểu thủ tục hành chính, tối ưu vận hành và tăng cường khả năng kết nối dữ liệu với các bên liên quan. Người học, đơn vị sử dụng lao động chỉ cần vào website, nhập họ tên, số hiệu văn bằng, mã số sinh viên sẽ nhận được ngay kết quả cần tìm kiếm”, ThS Phùng Quán cho biết.
SGGP